Katyń to symbol skrytobójczego mordu dokonanego przez Sowietów na blisko 22 tysiącach obywateli państwa polskiego, których — po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski 17 września 1939 — wzięto do niewoli lub aresztowano. Na podstawie tajnej decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 zgładzono strzałem w tył głowy blisko 15 tysięcy jeńców przetrzymywanych wcześniej w obozach specjalnych NKWD w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku oraz ponad 7 tysięcy osób osadzonych w więzieniach zachodnich obwodów republik Ukraińskiej i Białoruskiej (terenów polskich włączonych w 1939 roku do ZSRR). Ofiarami byli wybrani obywatele państwa polskiego: oficerowie Wojska Polskiego i policji, urzędnicy administracji państwowej, przedstawiciele elit — zakopani bezimiennie w masowych dołach cmentarnych. Mord ten odbył się m.in. w okolicach Katynia, miejscowości w Rosji, koło Smoleńska.„Zbrodnia katyńska” jest pojęciem umownym, odniesionym do jednego z miejsc eksterminacji polskiej elity przywódczej w latach II wojny światowej, odkrytego najwcześniej — Lasu Katyńskiego pod Smoleńskiem. Synonimem opisanego mordu jest „las katyński”.
Po zmianach systemowych w całym bloku sowieckim (1989–91), żądanie wyjaśnienia prawdy o „Katyniu” pojawiło się także po rosyjskiej stronie. Wielu Rosjan pomagało w dochodzeniu do prawdy o tej zbrodni. W latach 1990–92 ujawniono główne dokumenty „katyńskie”, w tym decyzję z 5 marca 1940, podpisaną między innymi przez Stalina. Do sądzenia winnych jednak nigdy nie doszło. Chociaż znani są nie tylko ci, którzy decyzję podjęli, ale także ponad stu wykonawców. Nikt nie został ukarany. Śledztwo po stronie rosyjskiej zostało przerwane, a władze Rosji odmawiają komentarzy na ten temat.Fundacja Ośrodka KARTA wydała w 1994 pierwszą edycję książki „Rosja a Katyń”. Książka ta zawierała pierwodruk, opracowywanej w marcu 1992 – sierpniu 1993 przez grupę rosyjskich naukowców, wyczerpującej ekspertyzy, uczciwie przedstawiającej zarówno przebieg zbrodni, jak i późniejsze sowieckie kłamstwa o niej.
We wrześniu 2009, gdy wśród polityków w Polsce rozgorzał spór, czy mord katyński był zbrodnią ludobójstwa, prasa polska z entuzjazmem odwołała się do tej właśnie ekspertyzy; tam Rosjanie napisali wprost: to była zbrodnia, której nie obejmuje przedawnienie. Drugie wydanie książki „Rosja a Katyń” z roku 2010 zawiera także „Orzeczenie komisji ekspertów” oraz tekst pt. „Droga do prawdy o Katyniu” Jurija Zori. To z inspiracji Zori ukazało się pierwsze wydanie książki. Już wówczas Ośrodek KARTA współpracował z Aleksiejem Pamiatnychem — jednym z pierwszych członków rosyjskiego „Memoriału”, który zajął się tą sprawą. W wydaniu z 2010 roku teksty Pamiatnycha, Aleksandra Gurjanowa i Nikity Pietrowa opisują też aktualny stan „procesowy”, a zarazem wiedzę, jaką udało się zdobyć w ciągu ostatnich dwóch dekad. We wprowadzeniu do drugie wydania książki „Rosja a Katyń” Zbigniew Gluza pisze: „70 lat temu władze Rosji sowieckiej, stojące na czele monstrualnego aparatu terroru, podjęły decyzję o zagładzie uwięzionej przez nie elity II Rzeczpospolitej. Od wielu lat III Rzeczpospolita doświadcza współdziałania niemałej grupy Rosjan, którzy odważnie występują w imię prawdy o tej zbrodni. Ośrodek „Memoriału” w Moskwie, najbliższy partner KARTY, zabiera głos w taki sposób, że słowa naszych Przyjaciół bronią w oczach Polaków honoru Rosji.”
(ak)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia_katyńska
