Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Oryginalna, pełna wersja świadectwa Calka Perechodnika — mieszkańca Otwocka, policjanta żydowskiego w tamtejszym getcie, kronikarza Zagłady. Tekst pełen jest goryczy, ale i bardzo wnikliwych obserwacji. Zawiera oskarżenie narodu niemieckiego za jego konkretne cechy, ale jednocześnie obarcza też winą za zaistniały stan narody polski i żydowski.

Gniew Perechodnika nie omija nawet jego samego. Autor tego tragicznego zapisu wini siebie za tchórzostwo, naiwność, brak trzeźwej oceny sytuacji. Bierze w związku z tym na siebie dużą część odpowiedzialności za śmierć swojej ukochanej żony i dwuletniej córeczki.

Z dużą starannością kreśli postacie znanych mu ludzi – Polaków i Żydów. Bezwzględnie obnaża ich słabości i wady, które doprowadziły w końcu do społecznego przyzwolenia na zaistnienie tak niewyobrażalnie nieludzkich sytuacji.

Spowiedź została spisana w roku 1943, a jej autor nie doczekał wyzwolenia. Zmarł pod koniec 1944 roku prawdopodobnie na tyfus bądź z rąk szabrowników. Zapis stał się tekstem kanonicznym, cytowanym niemal we wszystkich poważniejszych opracowaniach na temat Holokaustu.

Książka ta wywołuje ponownie emocje, patrz m.in. artykuł „Obrzeża Zagłady: Grzeczny Polak, grzeczny Żyd”:
„Oddać rzeczy Polakowi i dać się wywieźć do Treblinki – oto powinność „grzecznego” Żyda. Majątek rósł, a sumienie czyste, bo wina niemiecka. Wraz z nowym wydaniem „Spowiedzi” Calka Perechodnika wracają niemiłe pytania o postępowanie Polaków w czasie Zagłady.”

Następnie ukazał się przedruk dyskusji klubu ekspertów „Rzeczpospolitej” i Ośrodka Karta wokół książek wydanych w serii „Żydzi polscy”. Artykuł ten można przeczytać tutaj.

Książkę „Spowiedź” Calka Perechodnika można zakupić w księgarni internetowej Ośrodka KARTA.

(ak)

strona internetowa księgarni Ośrodka KARTA