Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Opis projektu

Projekt od stycznia 2013 do stycznia 2014 roku realizowało trójmiejskie Stowarzyszenie Arteria we współpracy z Instytutem Kultury Miejskiej z dotacji programu „Młodzież w działaniu”.

Do udziału w projekcie zaproszonych zostało szesnaście osób w wieku od 18 do 30 lat. Większość spośród nich to studentki i studenci kierunków humanistyczych i społecznych, animatorzy kultury i edukatorki kulturalne. Wolontariusze i wolontariuszki zbierali historie mówione kobiet związanych poprzez pracę z dawną Stocznią Gdańską oraz pracującymi tam osobami. Rozmawiali także z pracownikami, którzy opowiadali o pracy koleżanek.

Etap zbierania opowieści poprzedził warsztat wyposażający osoby uczestniczące w umiejętności niezbędne do prowadzenia rozmów.Poprowadziła go dr Sławomira Walczewska. Inne zajęcia przygotowawcze to warsztat etnograficzno-antropologiczny Agnieszki Zarzyńskiej i Olgi Rodak oraz nauka obsługi sprzętu do nagrywania i technicznego prowadzenia wywiadów Macieja Tęgiego – realizator dźwięku audioprzewodnika.

W projekcie bardzo ważne było samodzielne zbieranie i badanie herstorii, przeprowadzanie wywiadów, gromadzenie informacji, przeszukiwanie archiwów.

O audioprzewodniku
Celem projekt było zwiększenie wiedzy na temat pracy kobiet w Stoczni Gdańskiej,  zrozumienia dla roli kobiet w  życiu publicznym i zawodowym, ale także docenienie historii codzienności, przyczynienie się do rozwoju dialogu międzypokoleniowego i ocalenie opowieści o Stoczni Gdańskiej, która odchodzi do przeszłości.

Autorkom i autorom projektu zależało na ukazaniu perspektywy kobiet. Realizując projekt zauważono, że rozmówczynie podejmowały trochę inne wątki niż ich koledzy. Ci z kolei dostrzegali trudy pracy sprzątaczek czy izolatorek.

Wybrane fragmenty wywiadów układają się w opowieść o codzienności pracy w Stoczni – jedzeniu, czasie wolnym, ale przede wszystkim o pracy.  Warte podkreślenia jest, że to subiektywna opowieść o Stoczni Gdańskiej, w której wydarzenia zostały przez różne osoby różnie zapamiętane. Dzięki temu zyskujemy wielość perspektyw, co pozwala na refleksję nad tym, czym jest historia/herstoria i kto ją tworzy.

Prapremiera audioprzewodnika odbyła się 10. grudnia 2013 roku w ramach spotkania Akademii Stoczni w Gdańsku w Instytucie Kultury Miejskiej. Nagranie zostało opublikowane 27 grudnia 2013 roku.

Projekt był promowany w strefie NGO Festiwalu Heineken Open’er 2013 roku, na pikniku sąsiedzkim dla sąsiadów Stoczni organizowanym przez Europejskie Centrum Solidarności, na THATCampie w Instytucie Kultury Miejskiej, który odbył się 21 listopada 2013 roku. Projekt jest bowiem przykładem tego, jak nowe media mogą służyć zachowywaniu pamięci i tworzeniu narracji historycznych/herstorycznych. Efektem działań jest także społeczne archiwum złożone z kilkunastu wywiadów.

Audioprzewodnik i towarzyszącą mu mapkę terenu można pobrać bezpłatnie ze strony: http://metropolitanka.ikm.gda.pl/audioprzewodnik-stocznia-jest-kobieta/.

Materiały, które powstały podczas projektu: audioprzewodnik, mapa oraz dobre praktyki, udostępniane są na licencjach Creative Commons, które w zamyśle organizatorek mają służyć upowszechnianiu herstorii.

W roku 2014 planowana jest kontynuacja projektu. Mają powstać przynajmniej dwa słuchowiska poświęcone pracy kobiet w dawnej Stoczni Gdańskiej.

Perspektywa praw człowieka
Projekt podejmował różne zagadnienia z obszaru praw człowieka. Wypowiedzi dawnych pracownic i pracowników dotykają wydarzeń w historii Polski, które pokazują, w jaki sposób ograniczano prawo do manifestacji i wolność słowa. Dotyczą także kwestii praw kobiet w kontekście macierzyństwa i pracy kobiet w PRLu i III RP.

Zebrane wywiady poruszają kwestię praw socjalnych i ekonomicznych: prawa do pracy i do wynagrodzenia za wykonywaną pracę, godności robotników, która bywała deptana.

Wykorzystane metody są uniwersalne i analogiczne do podobnych działań tego typu.

Dobre praktyki
Dobre praktyki projektu, w tym uwagi techniczne odnośnie nagrywania, znajdują się na stronie internetowej pod linkiem:
http://metropolitanka.ikm.gda.pl/dzialania/sjk/dobre-praktyki-sjk/

Kontakt
Wszystkim osobom zainteresowanym wdrożeniem podobnego projektu, autorzy i autorki chętnie udzielą wskazówek opartych na zebranych doświadczeniach. Poszukują także partnerów do kontynuowania działań.

Autorka tekstu: Anna Urbańczyk (Instytut Kultury Miejskiej)

Red. Agnieszka Kudełka