Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Projekt powstał w 1998 roku w ramach ogłoszonej przez Fundację im. Batorego i Ośrodek Karta kolejnej edycji konkursu „Historia Bliska”, zatytułowanej: Najważniejsze wydarzenie w dziejach mojej społeczności. Świadkowie i świadectwa. Autor projektu — Marcin Bartoń — odtworzył, na podstawie relacji ocalałych świadków, wydarzenia z listopada 1942 roku, kiedy to Niemcy dokonali wysiedlenia jego rodzinnej miejscowości — Skierbieszowa. Uzasadniając swój wybór, napisał: „Historię miejscowości kreśli się losami jej mieszkańców, a to, co opisałem, czyli wojna i wysiedlenie, bezpośrednio dotknęły każdego z ówczesnych mieszkańców mojej miejscowości do tego stopnia, że w przyszłości, nawet najbardziej odległej, wydarzenia z listopada 1942 roku stanowić będą niewątpliwie najważniejszy epizod z całych dziejów Skierbieszowa”.

W ramach konkursu „Historii Bliskiej” dwie uczennice łódzkiego liceum, Małgorzata Kołodziejska i Anna Słowińska, na temat szczególnego wydarzenia w historii swojej społeczności lokalnej odnalazły ocalałych świadków – byłych więźniów obozu koncentracyjnego dla dzieci w Litzmannstadt [Łódź], na których życiu doświadczenia z dzieciństwa odcisnęły niezatarte piętno, zebrały ich relacje, odtworzyły dzieje i zasady funkcjonowania Polen-Jugendverwahrlager. Próbowały też wniknąć w psychikę oprawców, zrozumieć, jak to wszystko było możliwe. Poruszone niewiedzą swoją i swoich rówieśników, postanowiły ocalić od zapomnienia ten fragment historii.

Uczniowie sianowskiego gimnazjum i Zespołu Szkół z Dąbrowy pod opieką nauczycieli Stanisława Kamińskiego i Sylwii Bagińskiej-Kijek przygotowali dwie części „Sianowskich Zeszytów Historycznych”. Znalazły się w nich między innymi opowiadania pierwszych osadników, którzy dotarli na teren Sianowa po zakończeniu II wojny światowej. Prace nad książeczkami możliwe były dzięki dotacji Ministerstwa Edukacji Narodowej uzyskanej przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sianowskiej, w ramach konkursu „Edukacja patriotyczna dzieci i młodzieży”. Promocja wydawnictwa odbyła się 21 stycznia tego roku.