Trudne pytania w dialogu polsko–żydowskim
Książka „Trudne pytania w dialogu polsko–żydowskim” (www.trudnepytania.org) powstała dzięki współpracy Forum Dialogu Między Narodami oraz American Jewish Committee. Jako pierwsza w Polsce buduje mosty porozumienia pomiędzy polskim i żydowskim sposobem postrzegania świata. Historia, której uczy się w szkole młody amerykański Żyd czy Izraelczyk, jest inna niż ta, którą poznaje Polak. Trudne pytania chcą pokazać punkt widzenia obu stron.
Praca nad książką rozpoczęła się od przeprowadzenia ponad tysiąca ankiet w Polsce, USA, Izraelu, Kanadzie, Australii. Młodzi Polacy i Żydzi wymienili w nich pytania dotyczące przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, które wydają im się najbardziej drażliwe.
Wśród „trudnych pytań” wymienionych przez Żydów pojawiły się takie, które wiązały się z nauczaniem o Holocauście w szkołach („Czego uczycie się w szkole na temat Holocaustu?”), z bardzo osobistymi doświadczeniami („Jak się czujesz, żyjąc w kraju z mroczną przeszłością?”) oraz z przekazem rodzinnym („Czy wasi rodzice/dziadkowie zachęcają do nienawiści wobec Żydów?”). Gdy Polacy pytali o historię, zwykle były to pytania dość szczegółowe, dotyczące konkretnych wydarzeń i skali zjawiska („Ilu Żydów zamieszkiwało terytorium Polski?”, „Pogrom w Jedwabnem – jak to naprawdę było?”). W pytaniach młodych Żydów przeważała chęć dowiedzenia się o korzeniach szeroko rozumianego antysemityzmu („Czy oba narody żyły w pokoju, czy też pojawiały się konflikty?”)
Redaktorzy książki wybrali spośród bardzo wielu podanych pięćdziesiąt najważniejszych, a odpowiedzi udzielili eksperci stosunków polsko-żydowskich.
Na kartach „Trudnych pytań” spotykają się autorytety tej miary co Władysław Bartoszewski, Israel Gutman, Leszek Kołakowski, Shlomo Avineri, Antony Polonsky.
Książka składa się z trzech głównych bloków tematycznych „wczoraj”, „dziś” i „jutro”. W bloku „wczoraj” pojawiają się m.in. pytania: „Czy ktokolwiek w Polsce ratował Żydów w czasie Zagłady?”, „Dlaczego Żydzi podczas okupacji nie walczyli z Niemcami?”, „Dlaczego w Polsce po wojnie mordowano Żydów?”, „Ilu Żydów było funkcjonariuszami Urzędu Bezpieczeństwa w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku?” oraz „Dlaczego w 1968 roku wyrzucono Żydów z Polski?”.
Najszerszy blok tematyczny „dziś” traktujący o współczesnych problemach został podzielony na następujące podrozdziały: „Pamięć i wiedza o Holokauście”, „Polacy i Żydzi dzisiaj”, „Obecność Żydów w dzisiejszej Polsce”, „Współczesny Izrael” oraz „Judaizm i kultura żydowska”. W ramach tych podrozdziałów udzielono odpowiedzi na następujące pytania: „Dlaczego Żydzi oskarżają Polaków o udział w Zagładzie?”, „Czy Polakom przeszkadza, że stawia się pomniki upamiętniające Zagładę?”, „Co Żydzi, którzy wyjechali z Polski, myślą o niej?”, „Dlaczego na murach polskich miast jest tak wiele antysemickich napisów i symboli”, „Czy Żydzi chcą odzyskać swoje majątki w Polsce?”, „Jak Żydzi mogą żyć w kraju, w którym wymordowano ich przodków?”, „Dlaczego Izrael ostrzeliwuje palestyńskie dzielnice ludności cywilnej?”, „Jaka jest różnica pomiędzy krytyką Izraela a antysemityzmem?” oraz np. „Czy Żydzi to tylko wyznanie?”.
W najkrótszym i ostatnim dziale „jutro” padają pytania o to: „Czy przyjaźń Polski i Izraela jest w naszym wspólnym interesie?”, „Czy Żydzi zaakceptują istnienie państwa palestyńskiego?” oraz „Jakie będą stosunki Polaków i Żydów w przyszłości?”.
Trudne pytania to obowiązkowa lektura dla każdego, komu nie są obojętne stosunki polsko–żydowskie.
(ak)
http://www.trudnepytania.org/