Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Opis projektu

Cele projektu:

Idea projektu opiera się na wprowadzeniu do społecznej świadomości mieszkańców współczesnego miasta historii białostockich Żydów i stosunków polsko-żydowskich w latach 1658-1939 (1945). Oznacza to między innymi konieczność udokumentowania i oznaczenia miejsc związanych z historią białostockich Żydów. Ukazanie narodu żydowskiego jako części społeczeństwa wielonarodowej przedwojennej Polski i popularyzacja elementów żydowskiej kultury i tradycji ma umożliwić obalenie wzajemnych stereotypów polsko-żydowskich i lepsze poznanie lokalnej historii. Projekt adresowany jest przede wszystkim do młodzieży szkolnej i akademickiej oraz mieszkańców miasta Białystok, ale także potomków białostockich Żydów. Skorzystają na nim również turyści odwiedzający miasto.

Realizacja projektu:

Otwarty oficjalnie w dniu 20 czerwca 2008 roku szlak obejmuje 36 miejsc związanych z przedwojenną historią białostockich Żydów, z czego 28, które zachowały się do dnia dzisiejszego, zostało specjalnie oznakowane, a pozostałych 8 opisano w wydawnictwach przygotowanych w ramach projektu.

Inicjatywę koordynuje Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku Universitas Bialostocensis. W realizację projektu włączyli się m.in. Akademicki Klub Turystyczno-Krajoznawczy, Archiwum Państwowe w Białymstoku, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Klub Przewodników Turystycznych przy Regionalnym Oddziale PTTK w Białymstoku, Muzeum Historyczne – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Stowarzyszenie „Dorzecze”, Stowarzyszenie „Żydowskie Motywy”, Towarzystwo Przyjaciół Kultury Żydowskiej, Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Koło „Pamięć” działające w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku, Koło „Judaica” z I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Białymstoku, a także Koło Historyczne Publicznego Gimnazjum nr 8 w Białymstoku i Koło Turystyczno-Krajoznawcze z Gimnazjum im. Ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie. Ważnym elementem działań była również współpraca z mediami.

Działania podejmowane w ramach projektu to nie tylko wyznaczenie szlaku turystycznego, obejmującego specjalnie wybrane punkty Białegostoku (takie jak np. pomnik w miejscu Wielkiej Synagogi przy ulicy Suraskiej – miejsce mordu na około 2 tys. Żydów w roku 1941 czy ulica Młynowa i pozostałości żydowskiej dzielnicy Chanajki). Pierwsza zorganizowana wycieczka szlakiem odbyła się 6 czerwca 2007 roku.

Organizatorzy wydali również broszurę informacyjną „Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku. Przewodnik historyczny” (w polskiej i angielskiej wersji językowej) opisującą miejsca znajdujące się na Szlaku. Jej elementami są stare fotografie i ilustracje przedstawiające przedwojenny wygląd tych miejsc.

Powstała również mapa szlaku, dystrybuowana w formie drukowanej i na płycie CD. Stworzono także stronę internetowę projektu http://www.szlak.uwb.edu.pl/ wyposażoną w interaktywną mapę online opisująca szlak. Znajdują się na niej też przewodnik i mapa w wersji do wydruku. Ponadto szlak został oznakowany specjalnymi tablicami.

Organizatorzy projektu swoją inicjatywę promowali w szkołach – przygotowując wycieczki i warsztaty dla uczniów. W lutym 2009 roku wydano również publikację podsumowującą projekt pt. „Historia, pamięć, tolerancja. Nauczanie o wielokulturowości i lokalnej historii – materiały dla nauczycieli przygotowane w ramach projektu pt. Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku”.

(ak)