Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Opis projektu

Warsztaty antydyskryminacyjne prowadzone są od stycznia 2014 roku. Na początku Grupa MIfgash docierała do szkół w celu zaprezentowania oferty edukacyjnej dyrekcji. Współpracę kontynuowano poprzez bezpośredni kontakt z zainteresowanymi nauczycielami. Zajęcia cieszą się dużym zainteresowaniem wśród dydaktyków historii i nauczycieli wiedzy o społeczeństwie oraz lekcji wychowawczych.

Całość projektu antydyskryminacyjnego jest darmowa i opiera się na wolontaryjnej pracy czterech edukatorek. Nauczyciele nie ponoszą żadnych kosztów związanych z jego realizacją. Jednocześnie zyskują oni okazję, aby urozmaicić swoje zajęcia dzięki wprowadzaniu istotnej tematyki, na co dzień marginalizowanej, a nawet w pewien sposób wykluczonej z programu nauczania. Zajęcia są bogate w materiały dydaktyczne, multimedialne i mają na celu maksymalną aktywizację ucznia.

Warsztaty były dotychczas realizowane w krakowskich szkołach ponadgimnazjalnych oraz podczas zajęć ze studentami antropologii w Instytucie Historii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej. Zajęcia można zamówić poprzez wypełnienie interaktywnego formularza znajdującego się na stronie internetowej: http://mifgash.org.pl/kontakt.

PRZEBIEG: Zajęcia rozpoczyna 15-minutowa prezentacja, w trakcie której uczniowie poznają różne problemy mniejszości etnicznych i narodowych (antysemityzm, islamofobię, romofobię, rasizm) oraz grup społecznych narażonych na dyskryminację (osoby niepełnosprawne, politycy, ludzie starsi). Edukatorzy zadają uczniom pytania w jaki sposób, i czy faktycznie, prawa tych ludzi są/były w jakiś sposób łamane bądź naruszane?

Następnie rozpoczyna się część warsztatowa, podczas której szczególna uwaga położona jest na wytworzenie atmosfery empatii – uczniowie starają się wejść w rolę osób dyskryminowanych i dyskryminujących. Pozwala to na płynne przejście z części teoretycznej do praktycznej. Warsztat realizowany jest w oparciu o scenariusz z podręcznika Historia a prawa człowieka pt. Doświadczenie z bycia członkiem mniejszości.

Uczniowie/studenci zostają podzielni według wylosowanych karteczek. Kartki niebieskie oznaczają, że od tego momentu wchodzą w rolę większości, brązowe – mniejszości. Zadanie polega na inscenizacji scenki: członkowie mniejszości chcą spędzić miły wieczór w restauracji, gdzie znajduje się większość. Większość jest przekonana, że mniejszość nie pasuje do miejsca swoim wyglądem i zachowaniem. Większość ma za zadanie doprowadzić do opuszczenia przez mniejszość restauracji. Mniejszość nie ma pojęcia o zamiarach grupy przeważającej liczebnie.

Zadanie to aktywizuje uczniów/studentów i jest pretekstem do debaty nad wzajemnymi uczuciami, relacjami. W dyskusji o własnych uczuciach prawdopodobnie padną słowa: dyskryminacja, wykluczenie, prześladowanie.

Kolejnym elementem, a zarazem pomostem pomiędzy prawami człowieka a historią, jest pokaz fragmentu filmu pt. Niebieskoocy, w którym amerykańska nauczycielka Jene Elliot przeprowadza eksperyment przeciwko rasizmowi. W końcowym fragmencie Pani Elliot opowiada anegdotę, jaka miała miejsce w nazistowskich Niemczech.

Po wysłuchaniu anegdoty dokument zostaje przerwany. Uczestnikom warsztatów zostają rozdane historyczne fotografie stanowiące załącznik do ww. podręcznika. Każdy z uczniów/studentów ma za zadanie, w grupach bądź pojedynczo, dokonać własnej interpretacji źródła. Uczestnicy warsztatów zastanawiają się nad następującymi pytaniami: jakie prawa zostały naruszone, jakich wydarzeń/miejsc/sytuacji dotyczyć może fotografia. Uczestnicy pytani są o to, czy w obecnych czasach dochodzi do podobnego łamania praw człowieka – rozpoczyna się dyskusja nad poszczególnymi fotografiami na forum grupy.

WNIOSKI Z OBSERWACJI ZAJĘĆ: Podczas zajęć uczniowie są bardzo zainteresowani przedstawianymi treściami. Pytani o własne doświadczenia związane z dyskryminacją i wykluczeniem oraz łamaniem praw człowieka udzielają wyczerpujących odpowiedzi. Ich aktywizacja przebiega bez komplikacji. Fragment filmu Niebieskoocy wywiera duże wrażenie na uczniach/studentach.

CZAS TRWANIA zajęć: obecnie 45 min. Sugerowane jest wydłużenie do 2 godzin lekcyjnych, tj. 90 min. – wówczas możliwe jest przeprowadzenie dodatkowego warsztatu na temat praw człowieka oraz wdrożenie większej ilości metod aktywizujących zalecanych przez podręcznik Historia a prawa człowieka.

KOMENTARZ ODAUTORSKI: „Uważamy, że podręcznik Historia a prawa człowieka powinien znaleźć swoje godne miejsce na półkach szkolnych bibliotek oraz na biurkach nauczycieli historii i wiedzy o społeczeństwie. Materiały znajdujące się w nim w realny sposób mogą przyczynić się do wzrostu wartości prowadzonych lekcji, a tym samym do wzmocnienia postaw tolerancji wśród młodych ludzi.”

Red. Agnieszka Kudełka