Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Opis projektu

Pierwsze realizacje poświęcone były historiom kobiet związanych poprzez pracę zawodową, działalność społeczną, polityczną, artystyczną i powiązania rodzinne z dawną Stocznią Gdańską im. Lenina. Ukazane bohaterki to m.in. Anna Walentynowicz, Alina Pienkowska, Henryka Krzywonos, Joanna Duda-Gwiazda, Maryla Płońska.

Efektem projektu jest niezwykła trasa turystyczna, która powstała na terenach postoczniowych oraz mapa wskazująca miejsca ważne z perspektywy historii i kobiet ją tworzących. Ze względu na rodzaj działania kobiet szlak został podzielony na trzy trasy: pracownic, artystek i działaczek strajkowych.

W latach 2012 i 2013 oprowadzono tymi trasami 1600 osób. W roku 2014 planowana jest kontynuacja projektu.
W sezonie letnim 2014 r. ruszyła też kolejna odsłona projektu: wyznaczone zostały trasy, powstały mapy do zwiedzania oraz organizowane są wycieczki herstoryczne po Starym i Głównym Mieście Gdańska.

Bohaterkami tras są gdańskie prekursorki (Stanisława Przybyszewska, Klara Baedeker, Maria Roehr z d. Majer, Maria Czyżewska, Johanna Schopenhauer, Renate Konkordia Stumpf, Tekla Gliniecka, Jadwiga Łuszczewska, Marianna Selonka, Wanda Marlewska) oraz gdańskie działaczki polonijne w Wolnym Mieście Gdańsku (Maria Kurnatowska, Leonia Pappe, Kazimiera Jezowa, Antonina Gdaniec, Maria Flisykowska-Piasecka, Łucja Siemianowska, Helena Żelewska, Maria Rakowska, Wanda Czyżewska).

Jak „Metropolitanka” łączy prawa człowieka i historię?

Dzięki prowadzeniu spacerów organizatorkom udaje się włączać w mainstream wartości związane z równością, takie jak równość płci, działania kobiet w (stoczniowych) zawodach technicznych i nowych technologiach. Mówiąc o dawnej Stoczni Gdańskiej pracują nad przełamaniem stereotypów i uprzedzeń dotyczących osób starszych i o podstawowym wykształceniu oraz kobiet w tej sytuacji (potrójne wykluczenie). Poprzez zbieranie narracji seniorów/ek, mówienie  o ich doświadczeniu, pokazują różnorodność. W projekcie poruszane są ważne i aktualne tematy, związane z dyskryminacją: nierówne płace kobiet, molestowanie seksualne, gwałt, mające miejsce w zakładzie pracy.

„Metropolitanka” skupia się na nurcie historii zwanym historią codzienności, który pozwala zempatyzować (zgodnie z zasadą Johana Pestalozziego „głowa, serce, ręka”) wiedzę oraz zrozumieć przyczyny i skutki wydarzeń historycznych w wymiarze społecznym.

Również w  spacerach i innych wydarzeniach edukacyjnych starano się korzystać z zasady wiedza-empatia-działania. Dostarczano informacji, oddziaływano na wyobraźnię i emocję oraz zachęcano osoby uczestniczące do włączenia się w  działania (np. podając kontakty do pomorskich kobiet lub nawet udzielając informacji zwrotnej o projekcie).

Promocja
Na rozpoczęcie projektu w 2012 r. zorganizowano panel dyskusyjny na temat herstorii i obecności kobiet w Stoczni Gdańskiej. Prowadząc projekt staramy się dotrzeć do jak największej liczby osób potencjalnie zainteresowanych udziałem w projekcie. Z tego względu projekt „Metropolitanka” promowano w trakcie wydarzeń kulturalnych odbywających się w Trójmieście. M.in. podczas akcji Papergirl, którą Stowarzyszenie Arteria organizowało ramach festiwalu Streetwaves, w strefie NGO Festiwalu Heineken Open’er 2013 roku, na pikniku sąsiedzkim dla sąsiadów Stoczni organizowanym przez Europejskie Centrum Solidarności (2013 r.), w Akademii Stoczni w Gdańsku organizowanej przez Instytut Kultury Miejskiej, w Akademii Dawnego Gdańska organizowanej cyklicznie przez Instytut Kultury Miejskiej, na THATCampie, podczas warsztatów hersorycznych organizowanych w ramach trójmiejskiego marszu kobiet Manify 2014 r..

Od 2013 roku „Metropolitanka” współpracuje z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku, pracownią dr Bogny Burskiej. W rezultacie raz w roku powstają wystawy intermedialnych prac herstorycznych stworzonych przez studentów i studentki.
Projekt był również promowany wśród dzieci i młodzieży poprzez organizację różnego rodzaju przedsięwzięć: warsztatów herstorycznych i równościowych, konkursu literackiego oraz plastyczno-multimedialnego pt. „Dziewczyńskie historie, nieznane herstorie. Konkursu nie tylko dla dziewczyn”, pokazu filmu i spotkania z młodzieżą „Całej pensji i połowy władzy” (2013 r.).

Na blogu www.metropolitanka.ikm.gda.pl znajduje się dokumentacja poszczególnych działań.

Wszystkim osobom zainteresowanym wdrożeniem podobnego projektu, autorki chętnie udzielą wskazówek opartych na ich doświadczeniu zebranym podczas realizacji projektu. Poszukują także partnerów do kontynuowania działań.

Autorka tekstu: Anna Urbańczyk (Instytut Kultury Miejskiej)

Red. Agnieszka Kudełka