Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Opis projektu

Metody i techniki: 

– ćwiczenie warsztatowe – praca w grupach

– ćwiczenie warsztatowe

– dyskusja

– metody teatralne

– praca z tekstem – książki.

Środki dydaktyczne: 

– karty z nazwami zdarzeń historycznych

– swobodna przestrzeń

– markery, duże arkusze papieru

– projektor, komputer

Grupa docelowa: dowolna, przeprowadzone wśród młodzieży 15-15 lat

Czas: 2,5 godziny

Przebieg warsztatu: 

Część 1: Kogo widzimy, patrząc na historię?

Uczestnicy zostają podzieleni na trzy grupy i każda grupa otrzymuje kartkę, na której nazwane jest jakieś wydarzenie historyczne, np. wojna w Czeczenii, Powstanie Listopadowe, Strajki w Stoczni, Rewolucja 1905 roku, lot w kosmos. Każda grupa ma zadanie w ciągu 3 minut wymyślić, jak wspólnie przedstawią w formie obrazu scenicznego bez ruchu i słów to wydarzenie. Następnie grupy w kolejności przedstawiają obraz. Można zrobić zdjęcie danej sceny.

Po każdorazowym przedstawieniu moderator zadaje reszcie grupy pytanie, jakie ich zdaniem wydarzenie historyczne zostało przedstawione. Grupa odgaduje, w razie problemów grupa pokazująca pomaga.

Po zakończeniu przedstawienia wydarzeń następuje refleksja, uczestnicy siedząc w kręgu odpowiadają na pytania:

– Kogo widzieliście na obrazach, które przedstawialiście?
– Jakie działania zostały przedstawione?
– Kto był głównie przedstawiony – kobiety czy mężczyźni?
– Dlaczego?

Część 2: Kobiety, które znamy z historii

Uczestnicy w kręgu na zasadzie burzy mózgów wymieniają wszystkie kobiety, o których dowiedzieli się, że odegrali ważne role w historii. Moderator zapisuje na dużym arkuszu papieru imiona tych kobiet. Następnie prosi uczestników, żeby spojrzeli na listę wymienionych kobiet i nazwali wszystkie cechy charakteru, które im się z nimi kojarzą. Przymiotniki są zapisywane przez moderatora na oddzielnym arkuszu. (Zazwyczaj uczestnicy nazywają takie cechy jak: męska, żelazna, śmiała, bezwzględna, pozbawiona emocji, taktyczna, mściwa).

Następnie moderator zadaje pytania:

Komu zazwyczaj przypisuje się takie cechy? Kogo zazwyczaj się tak określa?

Dlaczego myśląc o kobietach w historii nie nazwaliśmy kobiet, które określilibyśmy typowo kobiecymi cechami, np. wrażliwa, opiekuńcza?

Gdzie w historii podziały się kobiety o takich cechach? Co robiły w czasie ważnych wydarzeń historycznych? Jaka była ich rola? Dlaczego pomija je się w uczeniu historii?

Część 3. Praca w grupach

Uczestników dzielimy na pary lub małe grupy. Każda grupa dostaje teksty źródłowe lub o historii napisane przez kobietę i mężczyznę. Zadaniem grup jest przeczytać teksty (nie koniecznie w całości, ważne by wyczuć styl autora).

Następnie refleksja w plenum:

Jakie różnice zauważyliście? Na jakie kwestie zwracali uwagę autorzy, a na jakie autorki? Co było dla nich ważne? Jakie były różnice w przedstawianiu wydarzeń historycznych przez kobiety/mężczyzn? Z którą perspektywą najczęściej się spotykaliście czytając książki historyczne? Co by było, gdyby w tekstach historycznych było więcej perspektywy kobiecej/męskiej?

Część 4. Praca edytorska

Uczestnicy w grupach wybierają sobie jedną kobietę, która jest dla nich ważna z punktu widzenia praw człowieka. Może być to ktoś znany lub nie (np. prababcia, kobieta z ich wsi, miasta). Ich zadaniem jest stworzenie tekstów o formacie artykułów do Wikipedii (zdjęcie,   życiorys, działalność, cytaty, źródła) i napisanie ich na dużych arkuszach papieru. Wyniki prac wieszane są następnie na ścianie „warsztatowej wikipedii”. Wybrany przedstawiciel grupy krótko przedstawia profil osoby, a następnie uczestnicy w formie swobodnej wystawy mogą przeczytać „artykuły”.

Przykłady tekstów:

Swietłana Aleksiejewicz, Wojna nie ma w sobie nic z kobiety

Konstanty Rokosowski, Żołnierski dług

Warto też sięgnąć do pamiętników i dzienników pisanych przez kobiety i mężczyzn, dostępnych np. w księgarnii Ośrodka KARTA.

Feedback uczestników po przeprowadzeniu warsztatu:

1. Uczestnikom ogólnie warsztat bardzo się podobał, docenili, że zwrócono uwagę na kwestie, z którymi wcześniej nie mieli do czynienia.

2. Uczestnicy wielokrotnie zauważyli, że w tekstach pisanych z perspektywy kobiet bardzo często pojawiają się kwestie praw człowieka i ich łamania, osobiste tragedie, emocje, losy jednostek podczas gdy w tekstach pisanych z perspektywy mężczyzn zwraca się głównie uwagę na działania wojenne, przemoc.

3. Jeden uczestnik stwierdził, że uważa za sztuczny podział teksty pisane przez mężczyzn i kobiety i dążący do stworzenia konfliktu

4. Uczestnicy stwierdzili, że dzięki warsztatowi zaczęli zastanawiać się nad rolą kobiet w czasie ważnych wydarzeń historycznych i nad aspektami społecznymi historii.

(ak)