Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Opis projektu

W sytuacjach nadzwyczajnych zapomina się o prawach społecznych przysługujących człowiekowi. W czasie II wojny światowej nikt nie pytał wysiedlanych Polaków z Pomorza, jakie mieszkanie chcą otrzymać w zastępstwie. Okupant niemiecki podjął decyzję o wypędzeniu Polaków i wprowadzeniu niemieckiego żywiołu na Pomorze. Kiedy czytamy o życiu codziennym w PRL, widzimy, że prawa społeczne łamano nagminnie. Brak leków, które dostępne były jedynie za granicą, wyrabianie norm produkcyjnych, czekanie na przydział mieszkania, czasem nawet kilkanaście lat. Sytuacje wyjęte z kadrów serialu „Alternatywy 4”, z których wszyscy dziś się śmiejemy. Powstaje pytanie, czy ustrój demokratyczny gwarantuje ludziom zabezpieczenie ich praw społecznych? Czy każdy człowiek może z tych praw korzystać i czy na pewno dziś prawa społeczne są przestrzegane?

Pojęcia podstawowe:granice praw człowieka, prawa „drugiej generacji”, Europejska Karta Społeczna, Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu, społeczne prawa człowieka.

Środki dydaktyczne:

◊ arkusze papieru, pisaki,
◊ materiały pomocnicze i źródłowe.

Czas trwania:
90 min.

Grupa docelowa:
dorośli.

Przebieg warsztatu:
1. Powitanie, przedstawienie się uczestników warsztatów. (w zależności od liczebności grupy 5–10 min)

2. Wprowadzenie i przedstawienie celów spotkania. (5 min)

3. Prowadzący zajęcia prezentuje Europejską Kartę Społeczną, zawierającą podstawowy katalog praw i wolności człowieka oraz opisującą sposoby ich ochrony (▸ patrz: materiały pomocnicze w załączeniu). Porównuje ją z zapisami w Konstytucji RP z 1997 r. (5 min)

4. Wyjaśnienie podstawowych pojęć. Prowadzący omawia rolę Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w przestrzeganiu Europejskiej Karty Społecznej. Wykorzystuje przy tym metodę „burzy mózgów” i zapisuje odpowiedzi na tablicy. Po wykorzystaniu pomysłów, omawia odpowiedzi i dodaje swój komentarz. (10 min)

5. Ćwiczenie 1.
Uczestnicy dzielą się na grupy ( w jednej grupie najwyżej 7 osób). Każda grupa otrzymuje ankietę (▸ patrz: Ankieta nr 1 w materiałach pomocniczych w załączeniu), którą ma za zadanie uzupełnić na podstawie otrzymanego tekstu Europejskiej Karty Społecznej. Po wypełnieniu tabeli prowadzący omawia odpowiedzi uczestników. (15 min)

6. Ćwiczenie 2.
Prowadzący dzieli uczestników na 2 grupy. grupa I otrzymuje teksty źródłowe nr I–IV; grupa II otrzymuje teksty źródłowe nr V–VII.

Uczestnicy podają przykłady łamania praw człowieka na podstawie analizy otrzymanych tekstów źródłowych. Próbują też odpowiedzieć na pytanie zawarte w ankiecie (▸ patrz: Ankieta nr 2 w materiałach pomocniczych, w załączeniu) i wypełnić brakujące pola. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z przejawami łamania społecznych praw człowieka w PRL. Po wypełnieniu ankiety, prowadzący omawia odpowiedzi uczestników. Wywołuje dyskusję o współczesnym łamaniu praw społecznych. (20 min)

7. Następnie prowadzący prezentuje materiał ikonograficzny (▸ patrz: Interpretacja źródeł ikonograficznych w załączeniu) i omawia go wspólnie z uczestnikami. Podsumowując, rozdaje uczestnikom odpowiadające zdjęciom komentarze. Prowadzący wywołuje dyskusję na temat współczesnych form łamania praw społecznych, porównując je z sytuacją w PRL-u. Spostrzeżenia zapisuje na tablicy. (25 min)

8. Podsumowanie warsztatu i czas na zadawanie pytań dotyczących całego warsztatu. Następnie prowadzący dziękuje uczestnikom za udział w warsztatach i zachęca do pogłębienia wiedzy poprzez zapoznawanie się materiałami źródłowymi. (5 min)

(ak)