Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Opis projektu

Kto realizuje projekt:
Jesteśmy grupą entuzjastów Żywej Biblioteki – miejsca, w którym każdy ma szansę spotkać tych, którzy są stawiani poza nawias ze względu na swoją przeszłość, zawód, pochodzenie, wyznanie, poglądy, orientację, kolor skóry.

Staramy się tworzyć bezpieczną przestrzeń do spotkań osób, które są gotowe stawiać trudne pytania – Czytelników i tych, które są na tyle odważne, aby na nie odpowiedzieć – „książek”.

Wiemy, że stereotypów nie można obalić w jeden dzień. Wierzymy jednak, że spotkanie z „książką” może być początkiem poszukiwania rzetelnych informacji, a także, że spotkanie autentycznej osoby reprezentującej interesującą nas grupę może odpowiedzieć na te pytania, których normalnie nie mielibyśmy szansy zadać.

Jesteśmy grupą młodych ludzi, którzy mają nadzieję, że kiedyś Żywe Biblioteki nie będą już potrzebne, bo prawa KAŻDEGO człowieka będą szanowane.

2010 rok to czwarty rok działania wrocławskiej Żywej Biblioteki. Więcej na temat historii Żywej Biblioteki we Wrocławiu a także o wrocławskiej Żywej Bibliotece w mediach znajduje się tutaj.

Skąd pomysł?
Żywa Biblioteka została zorganizowana po raz pierwszy w 2000 roku podczas Festiwalu w Roskilde, w Danii, przez grupę młodych ludzi skupionych wokół organizacji Stop the Violence. Żywa Biblioteka była również organizowana na Węgrzech, w Norwegii, Portugalii, Islandii, Finlandii, Szwecji i innych krajach europejskich oraz w Australii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Nasza Żywa Biblioteka jest zarejestrowana przez międzynarodową organizacje Human Library.org – Understanding Diversity, co uprawnia nas do korzystania z pomysłu i metody żywej biblioteki.

Idea Żywej Biblioteki: 
Idea Żywej Biblioteki opiera się na przekonaniu, że prawa człowieka zapisane w regulacjach prawnych mają sens jedynie wtedy, kiedy są wszystkim ludziom znane i przez nich respektowane. Zdarza się jednak, że niektórym odmawia się ich praw ze względu na ich pochodzenie, kolor skóry, przekonania. Uważamy, że najskuteczniejszą formą poznania inności jest bezpośrednie spotkanie z nią i dlatego organizujemy otwartą dla wszystkich Żywą Bibliotekę, gdzie reprezentantów dyskryminowanych grup można zaprosić do rozmowy i zweryfikować swoje poglądy.

Naszym celem jest zmiana postawy ludzi wobec inności opartą na zrozumieniu i szacunku. Poprzez ten projekt chcemy zachęcić do zapoznawania się z prawami człowieka i wzrostu świadomości na temat stereotypów i uprzedzeń oraz ich konsekwencji, a także prowokować krytyczne myślenie.

Staramy się, aby Żywa Biblioteka reagowała na aktualne problemy dyskryminacji, wykluczenia społecznego, na przypadki łamania praw człowieka, nieposzanowania ludzkiej godności. Chcemy również podczas projektu pokazywać działalność instytucji zajmujących się prawami człowieka, aby zainteresowani tym tematem mogli aktywnie włączyć się w działania.

Jak to działa?
Każdy, kto przyjdzie do wrocławskiej Mediateki podczas trwania Żywej Biblioteki, będzie miał możliwość porozmawiania z dowolnie wybraną „książką” przez 30 minut.

Czytelnik będzie musiał się zarejestrować i dostanie kartę biblioteczną, która upoważni go do wypożyczania. Następnie będzie mógł zapoznać się z katalogiem dostępnych tytułów „książek” – ludzi reprezentujących grupy, z którymi związane są pewne stereotypy, które są nieakceptowane lub wykluczane ze społeczeństwa.

Włącz sie:
Autorzy projektu zachęcają do współpracy jako wolontariusz, bibliotekarz lub „książka” i proszą o kontakt.

Myślisz o zorganizowaniu Żywej Biblioteki w swoim mieście, ale nie wiesz, jak się do tego zabrać – przedstawiamy poniżej kilka rad, które być może Cię zainspirują.

1. Jeśli nie jesteś przekonany do ŻB – nie rob tego. Tego projektu nie da się zrobić bez zaangażowania całym sercem.
2. ŻB ma dotykać realnych problemów, nawet tych, które dla niektórych są kontrowersyjne i trudne. Musisz być odważny, aby podjąć się realizacji tego projektu.
3. Określ REALISTYCZNY cel i trzymaj się go od początku do końca.
4. Wierz w ten projekt i swoje cele, jeśli trzeba – walcz o nie.
5. ŻB nie jest „spotkaniem z ciekawym człowiekiem”, ale metodą na poznanie praw człowieka. Pamiętaj o tym i zadbaj, aby Czytelnicy mieli okazję je poznać.
6. ŻB jest dużym przedsięwzięciem, dlatego warto dobrać sobie zespół i podzielić się zadaniami, np. na grupę merytoryczną i promocyjną. Pracy jest mnóstwo i musisz mieć dobrą ekipę do działań, inaczej szybko się wypalisz.
7. Dopasuj katalog „książek” do lokalnego kontekstu. Niech Twoje „książki” odpowiadają na realne potrzeby miejsca, w którym organizujesz ŻB. Zastanów się, z jakimi stereotypami mogą się zmagać.

8. Angażuj wszystkich – staraj się, aby katalog był jak najbardziej reprezentatywny.
9. Unikaj „książek”, które będą namawiać innych do swojej opcji widzenia świata. Angażuj te osoby, które dobrze znają swoja grupę, ale są też otwarte na innych.
10. Spotkaj się z każdą „książką” przed wydarzeniem. Przygotujcie wspólnie regulamin wypożyczeń – to pozwoli im poczuć się pewniej.
11. Nie namawiaj potencjalnych „książek” na siłę, jeśli nie pałają entuzjazmem. To projekt dla osób naprawdę zaangażowanych, które poświęcą sporo wolnego czasu jako „książki” – muszą być przekonani do swojej roli.
12. Przygotuj po kilka „kopii” najbardziej popularnych „książek”. Inaczej czytelnicy będą musieli czekać i łatwo mogą się zniechęcić do uczestnictwa.
13. Angażuj środowisko lokalne: media, samorząd, policje/straż miejską, organizacje, które mają podobne cele.
14. Ciesz się wspólną pracą. Staraj się, aby każdy czul się doceniony za swój wkład: „książki” , wolontariusze, media.
15. Bądź gotowy/gotowa na to, że może zdarzyć się coś nieprzewidzianego. Podejdź do tego z cierpliwością. Niespodzianki to piękna strona tego projektu.

Książki:
Staramy się, aby lista „książek” naszego katalogu, odpowiadała na aktualne potrzeby i opierała się na lokalnym kontekście. Najpierw uważnie analizujemy pomysły na tytuły, potem staramy się ułożyć katalog tak, aby był reprezentatywny zrównoważony.

Książki, które zapraszamy do Żywej Biblioteki, są częściowo pracownikami lub wolontariuszami organizacji pozarządowych, które stykają się na co dzień z problemami grupy, której są przedstawicielami. Dzięki temu nie tylko są dobrze znają tematykę, ale potrafią o niej rozmawiać z Czytelnikami.

Katalog:
Rom, Antyfacet, Mulatka, Żyd, Gej,  Białorusinka, TrzeźwiejącyAlkohlik, Sprzątaczka, Zakonnica, Feministka, Muzułmanin, Lesbijka, Były Więzień,  Muzykoterapeutka, Ukrainiec, Wegetarianka, Niemiec, Ateistka…

„Książki” z wrocławskiej Żywej Biblioteki w 2009 w trakcie posiłku. Źródło: http://www.zywabiblioteka.pl/

Jak być dobra „książka” ?
„Książka” w Żywej Bibliotece ma szczególne zadanie. Jej rola polega przede wszystkim na szczerej rozmowie z Czytelnikiem, który zdecydował się na „jej” wypożyczenie. To spotkanie ma pomóc uczestnikowi w przełamaniu stereotypu i uprzedzeń względem grupy, którą „książka” reprezentuje. Z drugiej strony jest ono też okazją do wyrażenia przez „książkę” tożsamości swojej grupy. Rozmowa ta opiera się o dialog i wzajemne zrozumienie, przyczyniając się jednocześnie do walki z uprzedzeniami i dyskryminacją.

Jaka powinna być „książka” ? – otwarta na „inność” – świadoma problemów swojej grupy oraz swojej roli jako jej przedstawiciela – komunikatywna, powinna mieć łatwość prowadzenia rozmowy – autentyczna, uczciwa, pewna siebie – powinna mieć motywację i chęć do działania,  w miarę obiektywny punkt widzenia, odwagę i umiejętność radzenia sobie w kłopotliwych sytuacjach – powinna podzielać wartości przyświecających celom projektu.

Warsztaty:
W ramach projektu organizowane są także warsztaty o prawach człowieka we wrocławskich szkołach” (także dla nauczycieli):
– Warsztaty języka migowego
– Warsztaty z zakresu praw człowieka, uczestnictwa i różnorodności
(m.in. warsztaty metodami edukacji nieformalnej, quiz na temat międzykulturowości
Wrocławia, robienie mandali pokoju, wystawy, prezentacje organizacji pozarządowych)
– Warsztaty kreatywnego pisania Loesje
– Warsztaty na temat funkcjonowania stereotypów
Warsztaty te są realizowane przy wsparciu Europejskiej Fundacji Młodzieży przy Radzie Europy: www.eyf.coe.int/fej

Patronaty Honorowe nad projektem:
Prezydent Miasta Rafał Dutkiewicz
Przewodniczący Rady Miejskiej Jacek Ossowski
Straż Miejska”

W dn. 9–10 maja 2010 Żywa Biblioteka ma miejsce w Gdańsku w Nadbałtyckim Centrum Kultury.

Następna Żywa Biblioteka we Wrocławiu będzie odbywać się w dn. 11–12 czerwca 2010.

Poszukiwane są osoby które mogłyby być „książkami” (patrz: InfoPaczka)!

Aktualne informacje na temat siedzib Żywej Biblioteki w Polsce są tu.

(ak)