Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Projekt powstał w ramach IX edycji konkursu edycji Fundacji im. Stefana Batorego oraz Ośrodka Karta poświęconego historii bliskiej [2004-2005] — zatytułowanej „Codzienność w czasie przełomu 1944–45”. Uczniowie warszawskiego liceum przyglądali się życiu codziennemu widzianemu z perspektywy przymusowej migracji, której zostali poddani mieszkańcy Warszawy jesienią 1944 po upadku powstania. Spotkali się z osobami, które przeżyły tamte wydarzenia. Z ich opowieści wyłania się obraz zagłady i odrodzenia zniszczonego miasta.

Uczniowie przeprowadzają w szkole ankietę na temat obozu w Malchow, który był podobozem obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Pragnąc, by zapomniany obóz znów zaistniał w świadomości mieszkańców Malchow, gromadzą najważniejsze informacje o obozie i jego pozostałościach, przygotowują też mapę terenu. W roku 1997 ich praca otrzymuje drugą nagrodę w konkursie „Praca w miejscach pamięci w Meklemburgii-Pomorzu Przednim”.
Opis projektu pochodzi z partnerskiej strony „Lernen aus der Geschichte”

Projekt został przygotowany w ramach szóstej edycji konkursu „Historia Bliska” Fundacji im. Batorego oraz Ośrodka Karta, zatytułowanej:Obcy wśród swoich — doświadczenie XX wieku. [2001/2002] Dwoje uczniów inowrocławskiego liceum zainteresowało się historią mniejszości niemieckiej zamieszkującej przedwojenny Inowrocław. W oparciu o bogaty materiał źródłowy (dokumenty i świadectwa, do zebrania których zaangażowali także koleżanki i kolegów ze szkoły) autorzy prześledzili, jak kształtowały się w ich rodzinnym mieście wzajemne relacje pomiędzy Polakami i Niemcami tuż przed i tuż po wybuchu II wojny. Pokazali wiele przykładów zachowań odbiegających od stereotypów, próbowali też wniknąć w istotę mechanizmów, które uczyniły z dotychczasowych sąsiadów śmiertelnych wrogów, doprowadzając — po obu stronach — do wielu niewinnych ofiar.

W ramach konkursu „Historii Bliskiej” dwie uczennice łódzkiego liceum, Małgorzata Kołodziejska i Anna Słowińska, na temat szczególnego wydarzenia w historii swojej społeczności lokalnej odnalazły ocalałych świadków – byłych więźniów obozu koncentracyjnego dla dzieci w Litzmannstadt [Łódź], na których życiu doświadczenia z dzieciństwa odcisnęły niezatarte piętno, zebrały ich relacje, odtworzyły dzieje i zasady funkcjonowania Polen-Jugendverwahrlager. Próbowały też wniknąć w psychikę oprawców, zrozumieć, jak to wszystko było możliwe. Poruszone niewiedzą swoją i swoich rówieśników, postanowiły ocalić od zapomnienia ten fragment historii.

Projekt powstał w 1998 roku w ramach ogłoszonej przez Fundację im. Batorego i Ośrodek Karta kolejnej edycji konkursu „Historia Bliska”, zatytułowanej: Najważniejsze wydarzenie w dziejach mojej społeczności. Świadkowie i świadectwa. Autor projektu — Marcin Bartoń — odtworzył, na podstawie relacji ocalałych świadków, wydarzenia z listopada 1942 roku, kiedy to Niemcy dokonali wysiedlenia jego rodzinnej miejscowości — Skierbieszowa. Uzasadniając swój wybór, napisał: „Historię miejscowości kreśli się losami jej mieszkańców, a to, co opisałem, czyli wojna i wysiedlenie, bezpośrednio dotknęły każdego z ówczesnych mieszkańców mojej miejscowości do tego stopnia, że w przyszłości, nawet najbardziej odległej, wydarzenia z listopada 1942 roku stanowić będą niewątpliwie najważniejszy epizod z całych dziejów Skierbieszowa”.

Uczniowie wraz z nauczycielem filmują historię wioski Brettheim. W filmie świadkowie opowiadają o powieszeniu trzech mieszkańców wioski przez SS w ostatnich dniach wojny. We współpracy z rosyjskimi i amerykańskimi uczniami powstały w międzyczasie rosyjska i angielska wersja filmu. Jako część wystawy objazdowej film prezentowany jest w Europie, Ameryce i Kanadzie.Opis projektu pochodzi z patnerskiej strony „Lernen aus der Geschichte”

Projekt został zrealizowany w ramach konkursu ogłoszonego w 2005 roku przez Ośrodek KARTA i Fundację PZU, pt. „Wojna: okupacje, opór, ludobójstwo, wysiedlenia — na Zamojszczyźnie” (II nagroda). Poświęcony jest poznawaniu historii regionu podczas II wojny. Młodzież dzieli się na kilka grup, z których każda przeprowadza inne działania (rozmowy ze świadkami, gromadzenie wiedzy historycznej, przygotowanie trasy wycieczki itd.), odbywa także objazd po lokalnych miejscach pamięci ( w tym ― odwiedza obóz w Bełżcu). Na podstawie zebranych doświadczeń, wiedzy i dokumentów powstaje prezentacja multimedialna oraz przewodnik historyczny.