Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Platforma publikacji projektów edukacyjnych poświęconych historii Polski i jej sąsiadów w XX wieku oraz prawom człowieka

Przejdź do nawigacji
Termin

NKWD

[ros. Narodnyj komissariat wnutriennich dieł] Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych — centralny organ władz bezpieczeństwa sowieckiej Rosji (od 1917) i ZSRR (1934–46); obejmował wszystkie siły policyjne (w tym — od 1934 roku — także policję polityczną), porządkowe oraz zarząd Gułagu i wywiad polityczny; pod rządami Stalina stał się głównym narzędziem terroru i ludobójstwa; działał także na terenach państw zajętych w latach 1944–45 przez Armię Czerwoną, w tym w Polsce, gdzie zajmował się m.in. zwalczaniem AK; w 1946 roku przekształcony w Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ZSRR.

Projekty

Sokółka, woj. białostockie, jarmark rok 1975
Projekt

„O Polszcze zabudźcie na wsiegda”

autor Natalia Złotorzyńska, Urszula Siergiej 

Projekt powstał jako praca konkursowa w ramach VII edycji 2002-2003 konkursu Ośrodka KARTA i Fundacji Batorego zatytułowanej „Migracja, awans, degradacja społeczna 1914–1989”. Uczennice szukały w swojej miejscowości osób, których wojenne doświadczenie wiązało się z tematem migracji. Spotkały się z trzema osobami, nagrały z nimi wywiady, zebrały dokumenty i opracowały relacje, ocalając w ten sposób od zapomnienia fragment historii mało znanej i przez lata skazanej na zapomnienie.

Powiązane zagadnienia

Deportacje wysiedlenia migracje
Projekt

„Ostatnia droga” — Opór i zagłada białostockich Żydów. Świadectwo zbrojnego powstania w getcie białostockim.

autor Katarzyna Czyżewska, Marta Jasińska, Anna Korniluk, Urszula Szałatowicz 

Gdy w 1998 roku Fundacja im. Batorego oraz Ośrodek Karta ogłosiły kolejną edycję konkursu dla uczniów w ramach programu „Historia Bliska”, tym razem pod tytułem: Najważniejsze wydarzenie w dziejach mojej społeczności. Świadkowie i świadectwa, cztery zainteresowane historią siedemnastolatki nie mały wątpliwości, jaki moment z przeszłości swojego miasta wybrać. Bez wahania zdecydowały się na odtworzenie historii najtragiczniejszego zdarzenia w dziejach Białegostoku — zagłady tamtejszego getta. Pomimo trudności dotarły do dwóch ocalałych świadków, spisały ich relacje, wraz z jednym z nich odbyły także wędrówkę po terenach dawnego getta — śladami pamięci, śladami tragedii.

Artykuły

Artykuł

Destalinizacja czy desowietyzacja? (według Piotra Zychowicza)

 

Na rosyjskim portalu „Uroki historii” został opublikowany artykuł poświecony problemowi destalinizacji w Rosji i poglądom Piotra Zychowicza (Rzeczpospolita) na tą kwestię. Artykuł pochodzi z partnerskiego portalu „Uroki historii”.

16–03–2019 Piotr Zychowicz, z rosyjskiego przełożyła Kamila Laśkiewicz.
Artykuł

Nikita Pietrow: W naszym informatorze nie ma dobrych ludzi – cz. 1

 

Rozmowa z Nikitą Pietrowem nt. jego książek poświęconych strukturom bezpieczeństwa państwowego w okresie sowieckim. Pietrow odpowiada na pytania dotyczące współpracowników tych struktur, zawartości książek, sposobów ich wykorzystania oraz stopnia odpowiedzialności opisywanych postaci.
Artykuł pochodzi z partnerskiej strony „Uroki istorii”.

17–03–2019 Julia Czernikowa
Artykuł

Nikita Pietrow: W naszym informatorze nie ma dobrych ludzi – cz. 2

 

Rozmowa z Nikitą Pietrowem nt. jego książek poświęconych strukturom bezpieczeństwa państwowego w okresie sowieckim. Pietrow opowiada o przebiegu prac nad książkami i szczególnie ciekawych biografiach, na które natrafił podczas opracowywania informatorów.
Artykuł pochodzi z partnerskiej strony „Uroki istorii”.

Julia Czernikowa
Artykuł

O terrorze komunistycznym w BSRR

 

Terror – istota władzy sowieckiej, jeden z trzech głównych jej filarów, na równi z kłamliwą propagandą i możliwością zrobienia szybkiej kariery przez wyrzutków społeczeństwa: „kto był niczym – stanie się wszystkim” . Natomiast ekonomiczną podstawę (fundament) tak zwanego socjalistycznego społeczeństwa sowieckiego stanowił przymus pozaekonomiczny, czyli – także terror, przejawiający się w różnorodnych formach. ZSRR faktycznie był gigantycznym obozem koncentracyjnym, który funkcjonował głównie za cenę moralnej i fizycznej przemocy nad ludźmi.

Prof. Anatol Taras, red. almanachu hist. „Diedy”
Artykuł

Orzecznictwo ETPC w sprawie skarg rodzin katyńskich (Janowiec i inni przeciwko Rosji)

 

21 października 2013 r. zapadło niezwykle istotne dla Polski orzeczenie Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie tzw. „skargi katyńskiej” . Skarżący to grupa krewnych 14 jeńców wojennych – zawodowych żołnierzy, policjantów – przetrzymywanych wraz z niemal 22 tys. innych Polaków w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, a następnie zamordowanych wiosną 1940 r. Impulsem do wniesienia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu były napływające z Rosji nieoficjalne informacje, zgodnie z którymi tamtejsza Główna Prokuratura Wojskowa chciała zamknąć prowadzone od 1990 r. śledztwo katyńskie.

Olga Kazalska (Politechnika Warszawska)
Artykuł

Relacja o „Wielkim Głodzie”

 

Gareth Jones był jednym z nielicznych dziennikarzy zachodnich, którzy przekazali światu prawdę o wywołanym przez władze sowieckie głodzie na Ukrainie na początku lat 30-tych.

16–03–2019 Paweł Mielczarek
Artykuł

Współczesna pamięć o 1939–1941 w Polsce i Rosji

 

Dmitrij Jermolcew w wywiadzie z historykiem Aleksandrem Gurjanowem porusza temat pamięci o wydarzeniach początku drugiej wojny światowej w Polsce i w Rosji, stosunek do tak bolesnych kwestii jak Katyń, podział Czechosłowacji w 1938 roku oraz pogromy Żydów w Polsce i na Ukrainie.Artykuł pochodzi z partnerskiej strony „Uroki istorii” prowadzonej przez moskiewski „Memoriał”. Wybór tekstu i tłumaczenie — Dorota Pazio.

28–01–2019 Agnieszka Kudełka