Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Platforma publikacji projektów edukacyjnych poświęconych historii Polski i jej sąsiadów w XX wieku oraz prawom człowieka

Przejdź do nawigacji
Zagadnienie

Obozy koncentracyjne i łagry

Projekty

""
Projekt

„Bagienni żołnierze” — Ruch oporu w obozach koncentracyjnych (Die Moorsoldaten — Widerstand in Konzentrationslagern)

autor Matthias Isecke-Vogelsang 

Uczniowie VII, VIII i IX klas szkół zasadniczych i specjalnych w Szlezwiku-Holsztynie, słuchają i śpiewają „Bagiennych żołnierzy” [Die Moorsoldaten], poznając historię Holokaustu i powstania pieśni.
Projekt pochodzi z partnerskiej strony: „Lernen aus der Geschichte”

""
Projekt

„Kop tam, gdzie stoisz”: Malachow – Obóz przyległy Ravensbrück („Grabe, wo du stehst”: Malachow – Ein Aussenlager von Ravensbrück)

autor Ulrike Jäger 

Uczniowie przeprowadzają w szkole ankietę na temat obozu w Malchow, który był podobozem obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Pragnąc, by zapomniany obóz znów zaistniał w świadomości mieszkańców Malchow, gromadzą najważniejsze informacje o obozie i jego pozostałościach, przygotowują też mapę terenu. W roku 1997 ich praca otrzymuje drugą nagrodę w konkursie „Praca w miejscach pamięci w Meklemburgii-Pomorzu Przednim”.
Opis projektu pochodzi z partnerskiej strony „Lernen aus der Geschichte”

Powiązane zagadnienia

Obozy koncentracyjne i łagry
Projekt

„Memento”. Obóz koncentracyjny dla dzieci w Litzmannstadt

autor Małgorzata Kołodziejska, Anna Słowińska 

W ramach konkursu „Historii Bliskiej” dwie uczennice łódzkiego liceum, Małgorzata Kołodziejska i Anna Słowińska, na temat szczególnego wydarzenia w historii swojej społeczności lokalnej odnalazły ocalałych świadków – byłych więźniów obozu koncentracyjnego dla dzieci w Litzmannstadt [Łódź], na których życiu doświadczenia z dzieciństwa odcisnęły niezatarte piętno, zebrały ich relacje, odtworzyły dzieje i zasady funkcjonowania Polen-Jugendverwahrlager. Próbowały też wniknąć w psychikę oprawców, zrozumieć, jak to wszystko było możliwe. Poruszone niewiedzą swoją i swoich rówieśników, postanowiły ocalić od zapomnienia ten fragment historii.

""
Projekt

„Mury mówią”. Znaki wrogości — zrozumieć — reagować

autor Koordynacja projektu: Katarzyna Nowak, Stowarzyszenie NIGDY WIĘCEJ Grupa 

Symbole nazistowskie i rasistowskie nie znikają, niestety, z przestrzeni publicznej polskich miast. Odwołujące się do totalitarnej ideologii napisy, hasła, szablony dla większości przechodniów pozostają jednak niezauważalne. Ich obecność jest tolerowana. Projekt „Mury mówią” zwraca uwagę na obecność tego typu treści w przestrzeni miejskiej Oświęcimia, miasta, które było szczególnym świadkiem zła II wojny światowej i Holocaustu.

Projekt

„Ostatnia droga” — Opór i zagłada białostockich Żydów. Świadectwo zbrojnego powstania w getcie białostockim.

autor Katarzyna Czyżewska, Marta Jasińska, Anna Korniluk, Urszula Szałatowicz 

Gdy w 1998 roku Fundacja im. Batorego oraz Ośrodek Karta ogłosiły kolejną edycję konkursu dla uczniów w ramach programu „Historia Bliska”, tym razem pod tytułem: Najważniejsze wydarzenie w dziejach mojej społeczności. Świadkowie i świadectwa, cztery zainteresowane historią siedemnastolatki nie mały wątpliwości, jaki moment z przeszłości swojego miasta wybrać. Bez wahania zdecydowały się na odtworzenie historii najtragiczniejszego zdarzenia w dziejach Białegostoku — zagłady tamtejszego getta. Pomimo trudności dotarły do dwóch ocalałych świadków, spisały ich relacje, wraz z jednym z nich odbyły także wędrówkę po terenach dawnego getta — śladami pamięci, śladami tragedii.

Projekt

„Paper Clips” — projekt amerykańskiej szkoły w Whitwell

autor Linda M. Hooper, Sandra Roberts 

W małym mieście Whitwell w amerykańskim stanie Tennessee młodzież lokalnej szkoły średniej zrealizowała projektu upamiętniający Holocaust. Obok działań związanych z poznawaniem historii II wojny światowej i lektury świadectw historycznych, istotnym elementem projektu było zbieranie… spinaczy, które uwidocznić miały ogromny zakres eksterminacji realizowanej przez Nazistów.

""
Projekt

Dzieci w getcie łódzkim – Litzmannstadt Ghetto

autor Andrzej Grzegorczyk 

Konspekt edukacyjny ma na celu łączenie edukacji historycznej z edukacją na rzecz praw człowieka. Charakter tematyczny oraz układ (przebieg) zajęć niejako narzuca jego realizację w z góry ustalonej przestrzeni, czyli na terenie byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Wynika to z uwarunkowań historycznych, bowiem większość dzieci przebywających w łódzkim getcie, zginęła właśnie w tym obozie. Konspekt stanowi jednak punkt wyjścia, a jego realizacja może przebiegać w oparciu o inne miejsce związane z tragedią Holokaustu. Wówczas jednak należy zmodyfikować odpowiednio konspekt o przekazanie informacji o odwiedzanym miejscu.

Projekt

Eksterminacja ludności w obozie Auschwitz-Birkenau na przykładzie losu Zofii Banaszczyk

autor Marzena Kusiak-Ryba, nauczyciel historii 

Prezentowany tutaj scenariusz lekcji jest inspirowany portalem www.edukacja.wojnaipamiec.pl. Udostępniamy: scenariusz lekcji pt. Eksterminacja ludności w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau z odniesieniami do losów więźniarki obozu Zofii Banaszczyk autorstwa Marzeny Kusiak-Ryba prezentację multimedialną na temat eksterminacji ludności w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau z odniesieniami do losów więźniarki obozu Zofii Banaszczyk (do pobrania pod tym linkiem) Scenariusz powstał w […]

Projekt

Łamanie praw dziecka w czasach nazizmu. Los małoletnich więźniów w obozie w Majdanku

autor Maria Wiśnioch 

Celem projektu zrealizowanego w 2004 roku w Państwowym Muzeum na Majdanku było zapoznanie młodzieży z Polski, Białorusi i Ukrainy z polityką nazistowską wobec dzieci żydowskich, polskich i dzieci z obszaru ZSRR deportowanych w czasach dyktatury nazistowskiej do obozu koncentracyjnego w Lublinie. W trakcie realizacji projektu młodzież odbyła spotkania ze świadkami historii (z Polski, Ukrainy, Białorusi i Izraela) oraz opracowała teczki biograficzne byłych małoletnich więźniów Majdanka.

Projekt

Międzynarodowe Spotkania Młodzieży w Dachau

autor Internationale Jugendbegegnung Dachau 

Od 1983 roku każdego lata, ponad 100 młodych ludzi z różnych krajów spotyka się w miejscu dawnego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Dachau w Niemczech by dyskutować na temat przeszłości Niemiec, zbrodni nazistowskich, a także współczesnych zagadnień związanych z dyskryminacją, rasizmem i współżyciem różnych narodów i kultur. Pod okiem organizatorów spotkań i wolontariuszy uczestniczą w warsztatach, […]

Projekt

Muzyka w obozie koncentracyjnym dla kobiet Ravensbrück

autor dr Gabriele Knapp 

Uczniowie z Neustrelitz na podstawie przeżyć i biografii więźniarek z Ravensbrücku zajmowali się pojęciem kreatywności i jej znaczeniem dla kobiet żyjących w warunkach obozowych. W centrum ich zainteresowań znalazła się czeska nauczycielka muzyki Ludmila Peškařová oraz piosenki, które skomponowała podczas swojego uwięzienia. Młodzi ludzie komponowali utwory muzyczne i uczyły się ich, a następnie prezentowali je w wybranych przez siebie punktach obozu. W 60-tą rocznicę wyzwolenia Ravensbrücku przygotowany materiał został zaprezentowany przez nich w swojej szkole. Zaproszone byłe więźniarki otrzymały wydaną przez uczniów broszurę o niniejszym projekcie.
 
Projekt pochodzi ze strony partnerskiej  „Lernen aus der Geschichte”.

Powiązane zagadnienia

Obozy koncentracyjne i łagry
Projekt

Nauczanie na temat Holocaustu

autor Facing History and Ourselves 

Wiosną 2009 Facing History and Ourselves, amerykańska organizacja zajmująca się edukacją historyczną i obywatelską zorganizowała po raz piąty seminarium internetowe dla nauczycieli historii zatytułowane ”Holocaust and Human Behavior”. W seminarium wzięło udział 38 nauczycieli z 21 krajów, w tym 3 z Polski.

Projekt

Prawa człowieka zaczynają się od praw dzieci

autor Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży, Elżbieta Pasternak 

Projekt realizowany był w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu latach 2010-2012 i stanowił próbę połączenia nauczania o prawach człowieka i na ich rzecz z edukacją o narodowym socjalizmie i Holokauście. Projekt realizowany był w szczególnym kontekście historycznym. Nasz Dom znajduje się bowiem pomiędzy Starym Miastem, a byłym obozem koncentracyjnym i zagłady Auschwitz-Birkenau. To symboliczne umiejscowienie znajduje swoje odzwierciedlenie w misji naszego Domu, która opiera się na edukacji historycznej i obywatelskiej – przede wszystkim młodzieży – w duchu wartości wynikających z historii i symboliki Auschwitz, przede wszystkim poszanowania praw człowieka.

""
Projekt

Refleksje po wizycie w miejscu pamięci. Natzweiler Struthof – niemiecki obóz koncentracyjny we Francji (Eindrücke nach einer Gedenkstättenfahrt. Natzweiler Struthof: ein deutsches KZ in Frankreich)

autor Nauczycielka Yvonne Rech 

Uczniowie kursu języka niemieckiego z 8 i 9 klasy i jednej 10 klasy Szkoły Zbiorczej w Neunkirchen zwiedzili obóz koncentracyjny Natzweiler Struthof. Przygotowując się do tego wydarzenia rozmawiali z byłą więźniarką obozu Hilde Schäfer. W efekcie tych doświadczeń uczniowie napisali prace literackie i inne teksty, które zaprezentowali publicznie w Pałacu w Saarbrücken.
Opis projektu pochodzi z partnerskiej strony „Lernen aus der Geschichte”

""
Projekt

Różne aspekty Zagłady w filmie fabularnym i dokumentalnym

autor Zespół 

Uczniowie Powiatowego Zespołu Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych nr 4 w Oświęcimiu brali udział w warsztatach poświęconych recenzji filmowej, analizie filmu oraz w szeregu prelekcji prezentujących historię obozu Auschwitz i Holokaustu. Efektem projektu był recenzje uczniów, które podlegały ocenie. Najlepsze recenzje zostały nagrodzone.

""
Projekt

W Bełżcu i w Zwierzyńcu. Martyrologia ludności Zamojszczyzny

autor Irena Staroń 

Projekt został przeprowadzony w ramach konkursu ogłoszonego w 2005 roku przez Ośrodek KARTA i Fundację PZU, pt. „Wojna: okupacje, opór, ludobójstwo, wysiedlenia — na Zamojszczyźnie” (III nagroda). Składała się na niego seria działań zrealizowanych podczas zajęć lekcyjnych oraz poza terenem szkoły (m.in. wizyta w obozie zagłady w Bełżcu i spotkanie ze świadkami epoki) przybliżających młodzieży historię II wojny w regionie. W wyniku tych działań powstała prezentacja multimedialna pokazująca wojenne dzieje Zamojszczyny i przedstawiona podczas podsumowania konkursu w Szczebrzeszynie.

Artykuły

Artykuł

„A jednak czasem miewam sny. Historia pewnej samotności”

 

„A jednak czasem miewam sny. Historia pewnej samotności” – to historia ocalonego z getta warszawskiego i kilku obozów koncentracyjnych opowiedziana w 1992 roku Joannie Wiszniewicz. Książka przybliża indywidualne doświadczenia Holocaustu – oraz doświadczenia lat poprzedzających Holocaust. Za „A jednak czasem…” Joanna Wiszniewicz otrzymała w 1996 wyróżnienie w konkursie literackim Fundacji Kultury. W 2004 roku książka została przetłumaczona na angielski.

16–03–2019 Agnieszka Kudełka