Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Obóz wolontariuszy w ramach projektu „I nastała cisza… Rakutowo na Kujawach” trwał od 19 lipca do 1 sierpnia 2009 roku. Jego uczestnicy prowadzili prace dokumentacyjne i porządkowe na opuszczonych cmentarzach poniemieckich w Kowalu i okolicach, a także zbierali historie i wspomnienia starszych mieszkańców. Obóz stał się okazją do zdobycia umiejętności w przeprowadzaniu badań naukowych w terenie, ich dokumentowaniu, pracach konserwatorskich, ale i umiejętności działania w grupie, współpracy z osobami z innego kręgu kulturowego i ze społecznością lokalną.

Przypomnienie losów uczniów Gimnazjum Towarzystwa „Przyjaciół Wiedzy” w Radomiu to sposób na upamiętnienie historii żydowskiej społeczności w tym mieście. Przedwojenne gimnazjum znajdowało się kilkanaście metrów od VI LO, którego nauczyciele i uczniowie postanowili przywrócić pamięć o nieistniejącej już szkole.

Projekt został przygotowany w ramach szóstej edycji konkursu „Historia Bliska” Fundacji im. Batorego oraz Ośrodka Karta, zatytułowanej:Obcy wśród swoich — doświadczenie XX wieku. [2001/2002] Dwoje uczniów inowrocławskiego liceum zainteresowało się historią mniejszości niemieckiej zamieszkującej przedwojenny Inowrocław. W oparciu o bogaty materiał źródłowy (dokumenty i świadectwa, do zebrania których zaangażowali także koleżanki i kolegów ze szkoły) autorzy prześledzili, jak kształtowały się w ich rodzinnym mieście wzajemne relacje pomiędzy Polakami i Niemcami tuż przed i tuż po wybuchu II wojny. Pokazali wiele przykładów zachowań odbiegających od stereotypów, próbowali też wniknąć w istotę mechanizmów, które uczyniły z dotychczasowych sąsiadów śmiertelnych wrogów, doprowadzając — po obu stronach — do wielu niewinnych ofiar.

Młodzież z Niemiec, Polski i Ukrainy zajęła się aktualnymi debatami prasowymi na temat związanych z II wojną światową wypędzeń i przymusowych przesiedleń. Jako główny „produkt” projektu powstała trójjęzyczna gazeta z napisanymi przez uczestników komentarzami do wybranych artykułów.

Na terenie pogranicza Bawarii i Republiki Czeskiej na wspólne relacje między mieszkającymi w sąsiedztwie Niemcami i Czechami nadal wplywa dramatyczna przeszłość. Pamięć o drugiej wojnie światowej i następujących po niej wypędzeniach ludności niemieckiej z terytorium Czech oraz doświadczenie Żelaznej Kurtyny tworzy stereotypy, które do tej pory funkcjonują w społeczeństwie.

Projekt pochodzi z niemieckiej strony partnerskiej „Lernen aus der Geschichte”.

„Metropolitanka” to realizowany na Pomorzu od 2012 r. przez społeczną grupę działającą przy Instytucie Kultury Miejskiej projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “history” – „jego historia”) informujący o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Na podstawie zebranych informacji powstał szlak pokazujący udział kobiet w narodzinach ruchu społeczno-politycznego „Solidarność” i strajkach w dawnej Stoczni Gdańskiej.

Realizowany od marca do grudnia 2007 roku projekt historyczny „Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku” to inicjatywa uświadamiająca stratę, jaka stała się w obliczu Holocaustu udziałem Białegostoku. We współczesnym 300-tysięcznym mieście wielokulturowa spuścizna jest bardziej hasłem marketingowym niż rzeczywiście odczuwanym elementem społecznej świadomości. Postanowiono to zmienić.

Żywa Biblioteka jest metodą edukacji o Prawach Człowieka wykorzystywaną w 45 krajach świata do przeciwdziałania dyskryminacji i wykluczeniu społecznemu. Skuteczność tej metody polega na bezpośrednim spotkaniu z przedstawicielami dyskryminowanych grup podczas rozmowy. Projekt ma charakter otwartego wydarzenia zorganizowanego w formie biblioteki. Odwiedzający Żywą Bibliotekę mają możliwość porozmawiania z dowolnie wybraną „książką” – osobą reprezentującą grupę, z którą związane są pewne stereotypy, która jest nieakceptowana lub wykluczana ze społeczeństwa.