Uczyć się z historii — doświadczenia totalitaryzmów XX wieku

Platforma publikacji projektów edukacyjnych poświęconych historii Polski i jej sąsiadów w XX wieku oraz prawom człowieka

Przejdź do nawigacji
Zagadnienie

Pamięć o przeszłości po 1945

Projekty

Projekt

„Jestem kronikarzem rodzinnym”. Wojenne losy rodzin wrocławskich gimnazjalistów

autor Anna Chochowska 

Uczniowie klas 3 wrocławskiego gimnazjum poszukują wśród swoich krewnych, sąsiadów i znajomych osób, które przeżyły II wojnę. Rozmawiają z nimi, spisują ich relacje i z pomocą nauczycielki je opracowują. Następnie przygotowują w szkole wystawę poświęconą wojennym losom swoich bliskich.

Henio Żytomirski – żydowski chłopiec urodzony w 1932 roku w Lublinie
Projekt

„Listy do Henia” — doświadczenie pustki po Zagładzie (Lublin)

autor Tomasz Pietrasiewicz 

Projekt „Listy do Henia” realizowany jest od 2005 roku w ramach obchodów „Dnia Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciw ludzkości”, który to dzień przypada w Polsce w rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim — 19 kwietnia. Organizatorem akcji jest lubelski Ośrodek „Brama Grodzka — Teatr NN”.

Auschwitz
Projekt

„W drodze z Israelem Loewensteinem.” Uczniowie z Berlina w Oświęcimiu.

autor Dagmar Schneider-Krane 

Uczniowie Szkoły Głównej, z których część miała wrogie nastawienie do obcych, dzięki spotkaniu z ocalonym z Holocaustu przekonali się, jak silne piętno na życiu ofiar wywarła dyskryminacja i prześladowanie. Dzięki wyjazdowi do Muzeum Pamięci w Oświęcimiu w towarzystwie świadka tamtych czasów, uczniowie zostali uwrażliwieni na popełnione tam zbrodnie oraz na następstwa tych wydarzeń. Poznali wagę przestrzegania praw człowieka i demokratycznego systemu prawa.
 
Projekt pochodzi ze strony partnerskiej „Lernen aus der Geschichte”.

Zgorzelec z samolotu
Projekt

„Zmiana warty”. Parę słów o początkach Zgorzelca

autor Krzysztof Fokt 

Autor korzystając ze źródeł archiwalnych, dokumentów i relacji świadków oraz pamiętnika niemieckiego księdza, badał wydarzenia rozgrywające się w czerwcu 1945 roku w Zgorzelcu, starając się uchwycić moment, w którym część Görlitz stawała się Zgorzelcem. We wstępie autor napisał: „Nie mogę tu wymienić wszystkich ponad 170 osób, które pomogły w tworzeniu tego tekstu, ale wszystkim im dziękuję. Szczególnie zaś starszym ludziom, którzy zgodzili się podzielić ze mną swymi wspomnieniami.”

Rare color photo of the trial at Nuremberg, depicting the defendants, guarded by American Military Police
Projekt

Dyskryminacja dotyka nas wszystkich!

autor Norymberskie Centrum Praw Człowieka 

Projekt zainicjowany został 15.09.2010 roku z okazji 75 rocznicy Ustaw norymberskich i realizowany jest od tego czasu w grupach dzieci i młodzieży. Skierowany jest do uczniów szkół powszechnych począwszy od 7 roku nauki, studentów oraz innych grup potencjalnie zainteresowanych z kręgu edukacji szkolnej i pozaszkolnej. W dużej mierze sfinansowany został przez fundację Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość (Erinnerung, Verantwortung und Zukunft).

Projekt

Guty Bujno. Pamięć wojny nadal dzieli mieszkańców mazowieckiej wsi

autor Magdalena Mioduszewska 

Uczennica warszawskiego liceum odwiedzająca mazowiecką wieś Guty Bujno trafiła na ślady tajemnic z czasów wojny. Pomimo prób, nie udaje się jej uzyskać odpowiedzi na wiele pytań. Okazuje się bowiem, że mimo upływu 60 lat skutki podziałów z lat II wojny, kiedy to część mieszkańców współpracowała z okupującymi te tereny Sowietami, a część wspierała walczącą z nimi Armię Krajową, tkwią w świadomości ludzi do dzisiaj i dają o sobie znać w postaci zmowy milczenia na temat przeszłości.

""
Projekt

Imię zobowiązuje (Ein Name verpflichtet)

autor Hannelore Lutze 

Po zjednoczeniu Niemiec erfurcka Szkoła im. Wilhelma Hammanna miała zrezygnować z imienia swojego patrona…Nauczyciele i uczniowie zaczęli badać życie Hammanna, który będąc więźniem politycznym w Buchenwaldzie, zdołał uratować życie 904 dzieciom. Szkoła dzięki przeprowadzonym badaniom, zachowała jego imię.W ramach corocznych tygodni projektowych, uczniowie dziewiątych klas próbują odszukać i nawiązać kontakt z ówczesnymi dziećmi, uratowanymi przez patrona swojej szkoły.
Projekt pochodzi z partnerskiej strony „Lernen aus der Geschichte”.

Deklaracja Praw Człowieka
Projekt

Ludzie z Brettheim (Die Männer von Brettheim)

autor Friedrich Braun, Thilo Pohle 

Uczniowie wraz z nauczycielem filmują historię wioski Brettheim. W filmie świadkowie opowiadają o powieszeniu trzech mieszkańców wioski przez SS w ostatnich dniach wojny. We współpracy z rosyjskimi i amerykańskimi uczniami powstały w międzyczasie rosyjska i angielska wersja filmu. Jako część wystawy objazdowej film prezentowany jest w Europie, Ameryce i Kanadzie.Opis projektu pochodzi z patnerskiej strony „Lernen aus der Geschichte”

Autor X
Projekt

Młodzież redaguje „Sianowskie Zeszyty Historyczne”

autor Stanisław Kamiński, Sylwia Bagińska-Kijek 

Uczniowie sianowskiego gimnazjum i Zespołu Szkół z Dąbrowy pod opieką nauczycieli Stanisława Kamińskiego i Sylwii Bagińskiej-Kijek przygotowali dwie części „Sianowskich Zeszytów Historycznych”. Znalazły się w nich między innymi opowiadania pierwszych osadników, którzy dotarli na teren Sianowa po zakończeniu II wojny światowej. Prace nad książeczkami możliwe były dzięki dotacji Ministerstwa Edukacji Narodowej uzyskanej przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sianowskiej, w ramach konkursu „Edukacja patriotyczna dzieci i młodzieży”. Promocja wydawnictwa odbyła się 21 stycznia tego roku.

Projekt

Peenemünde (Niemcy) — koniec wojny w naszej miejscowości

autor Regina Juretzko, nauczyciel historii / Ute Augustat, pracownik edukacyjny w muzeum Peenemünde 

Muzeum w Peenemünde już od przełomu lat 2002/2003 współpracowało ze szkołą im. Heinricha Heine w Karlshagen przy realizacji długoterminowego projektu. W 2005 roku przez kilka miesięcy uczniowie z tej szkoły pracowali po lekcjach nad przygotowywaniem wystawy „Koniec wojny w naszej miejscowości”. W działaniach tych wspierał ich nauczyciel oraz pracownicy muzeum. Wystawa została otwarta w dniu 60. rocznicy zakończenia II wojny światowej. 
Opis projektu pochodzi z partnerskiej strony „Lernen aus der Geschichte”.

Projekt

Wędrówki historyczne w poszukiwaniu śladów II wojny światowej. Podhorce i okolice

autor Brabara Dubiel 

Projekt został zrealizowany w ramach konkursu ogłoszonego w 2005 roku przez Ośrodek KARTA i Fundację PZU, pt. „Wojna: okupacje, opór, ludobójstwo, wysiedlenia — na Zamojszczyźnie” (II nagroda). Poświęcony jest poznawaniu historii regionu podczas II wojny. Młodzież dzieli się na kilka grup, z których każda przeprowadza inne działania (rozmowy ze świadkami, gromadzenie wiedzy historycznej, przygotowanie trasy wycieczki itd.), odbywa także objazd po lokalnych miejscach pamięci ( w tym ― odwiedza obóz w Bełżcu). Na podstawie zebranych doświadczeń, wiedzy i dokumentów powstaje prezentacja multimedialna oraz przewodnik historyczny.

Artykuły

Artykuł

Dialog kultur pamięci w regionie Ukraina – Litwa – Białoruś

 

Książka „Dialog kultur pamięci w regionie ULB” pod redakcją Alvydasa Nikžentaitisa i Michała Kopczyńskiego jest owocem dyskusji prowadzonych w latach 2011-2012 podczas serii międzynarodowych seminariów poświęconych pamięciom historycznym w regionie ULB (Ukraina – Litwa – Białoruś).

Agnieszka Kudełka
Artykuł

Historia lokalna jako historia ratownicza

 

Maciej Rynarzewski jest autorem koncepcji historii ratowniczej i wdraża ją w ramach seminarium doktorskiego w swojej rodzinnej warmińskiej wsi – Wipsowo.

Maciej Rynarzewski
Artykuł

II wojna światowa w pamięci społeczeństwa polskiego (I)

 

Muzeum II Wojny Światowej udostępniło w lipcu 2009 materiały i raport z badania II wojna światowa w pamięci społeczeństwa polskiego. Celem badania było m.in. oszacowanie oczekiwań społecznych co do powstania muzeum opisującego wydarzenia i nadającego interpretacje i znaczenia tego największego konfliktu zbrojnego w historii oraz analiza funkcjonujących w społeczeństwie wyobrażeń na jego temat (zapośredniczanych nie tylko przez bezpośrednie doświadczenia bliskich, którzy przeżyli wojnę, ale także inspirowanych przez media i kulturę popularną).

Marcin Wilkowski
Artykuł

Nikita Pietrow: W naszym informatorze nie ma dobrych ludzi – cz. 1

 

Rozmowa z Nikitą Pietrowem nt. jego książek poświęconych strukturom bezpieczeństwa państwowego w okresie sowieckim. Pietrow odpowiada na pytania dotyczące współpracowników tych struktur, zawartości książek, sposobów ich wykorzystania oraz stopnia odpowiedzialności opisywanych postaci.
Artykuł pochodzi z partnerskiej strony „Uroki istorii”.

17–03–2019 Julia Czernikowa
Artykuł

Nikita Pietrow: W naszym informatorze nie ma dobrych ludzi – cz. 2

 

Rozmowa z Nikitą Pietrowem nt. jego książek poświęconych strukturom bezpieczeństwa państwowego w okresie sowieckim. Pietrow opowiada o przebiegu prac nad książkami i szczególnie ciekawych biografiach, na które natrafił podczas opracowywania informatorów.
Artykuł pochodzi z partnerskiej strony „Uroki istorii”.

Julia Czernikowa
Widok Moskwy
Artykuł

Nowa hierarchia pojęć w rosyjskich podręcznikach do historii – cz. 2

 

Historiografia sowiecka, która opierała się na teorii materializmu historycznego, rozpatrywała bieg historii jako nieustanny progresywny proces zbliżania się do komunizmu, którego prawidłowymi stadiami były formacje społeczno-ekonomiczne, a siłą napędową wojna klasowa.
Artykuł pochodzi z partnerskiej strony: www.urokiistorii.ru.

Wiera Kapłan
Kreml 1963
Artykuł

Nowa hierarchia pojęć w rosyjskich podręcznikach do historii – cz. 3

 

W podręcznikach do historii powszechnej proces historyczny rozpatrywany był jako stopniowy rozwój cywilizacji światowej w oparciu o rozpowszechnianie takich uniwersalnych wartości kultury zachodniej jak demokracja liberalna i gospodarka rynkowa. Modernizacja w kontekście takiego podejścia była interpretowana jako przyswojenie doświadczeń krajów bardziej rozwiniętych i podniesienie „reszty świata” do poziomu cywilizacji zachodniej, a w tekstach szkolnych powracała charakterystyczna dla podejścia formacji idea progresu.
Artykuł pochodzi z partnerskiej strony: www.urokiistorii.ru.

Wiera Kapłan
Artykuł

Polacy i pamięć II wojny światowej (II)

 

Muzeum II Wojny Światowej udostępniło w lipcu 2009 materiały i raport z badania II wojna światowa w pamięci społeczeństwa polskiego. Marcin Wilkowski podsumowuje zainteresowanie II wojną światową wśród Polaków w oparciu o te materiały.

28–01–2019 Marcin Wilkowski
Artykuł

Przerzucając strony historii wioski

 

Zamieszczamy pracę nadesłaną w l. 2004/2005 na organizowany przez Stowarzyszenie Memoriał konkurs „Człowiek w historii. Rosja — 20 wiek” (6. edycja). Autorką pracy jest uczennica 10. klasy Oksana Komariczewa z obwodu lipieckiego, rejonu lipieckiego, osady Iljino. Opiekun pracy była p. R. N. Celiszczewa.

Tekst pochodzi z parterskiej strony „Uroki istorii”.

16–03–2019 Oksana Komariczewa
Artykuł

Przywrócić właściwe proporcje

 

W dyskusjach o historii w Polsce mamy do czynienia z przykładami „konstruowania” nowych obrazów II wojny światowej, wynikającymi z interesów politycznych i ideologicznych kanonów. Obrazy te nie mają większego związku z rzeczywistością historyczną, ani nawet ze zbiorową pamięcią – pisze Paweł Machcewicz.

(pm)
Artykuł

Recenzja książki pt. „Na terenie nieneutralnego. Szwajcarska cenzura książek podczas II wojny światowej”

 

Recenzja książki pt. „Na terenie nieneutralnego. Szwajcarska cenzura książek podczas II wojny światowej pomiędzy narodowym socjalizmem a duchową obroną narodową” [Im Gebiet des Unneutralen. Schweizerische Buchzensur im Zweiten Weltkrieg zwischen Nationalsozialismus und Geistiger Landesverteidigung]
autorstwa Stefana Keller (Zürich 2009).

28–01–2019 Stefan Matysiak
Artykuł

Rosja — Polska. Jak powinniśmy pamiętać naszą przeszłość?

 

II seminarium w ramach projektu „Klioterapia – zgłębianie historii w przestrzeni postsowieckiej jako droga do zrozumienia i współpracy” było poświęcone stosunkom polsko-rosyjskim oraz wzajemnemu postrzeganiu się obu narodów na polu pamięci historycznej.

Tekst pochodzi z parterskiej strony „Uroki istorii”.

16–03–2019 Portal "Uroki Istorii", tłum. Kamila Laśkiewicz
Artykuł

Rosja czy ZSRR a pamięć o nazistowskich zbrodniach

 

Według amerykańskiego historyka Timothy Snydera wymienne i dowolne stosowanie przez historyków terminów: „Rosja” i „Związek Sowiecki” w odniesieniu do dwudziestowiecznej historii – rozmywa geografię niemieckich i sowieckich zbrodni w czasie II wojny światowej i ułatwia współczesne manipulowanie polityką pamięci.

Paweł Mielczarek
Artykuł

Rosyjska literatura wojenna on-line: militeria.lib.ru

 

Portal militera.lib.ru to jeden z największych i przede wszystkim otwartych zbiorów tekstów w języku rosyjskim, także tłumaczeń, związanych z historią wojenną i historią wojen. To bardziej projekt edukacyjny i popularno-naukowy niż patriotyczny: mówiąc o docelowej grupie odbiorców, autorzy strony zwracają się nie do abstrakcyjnego „dorastającego pokolenia”, a do „nas i was”, do tych, którzy próbują studiować historię nie z zasłyszanych opowieści, a ze źródeł.

Artykuł pochodzi z partnerskiej strony: „Uroki istorii”.

Portal "Uroki Istorii"
Artykuł

Topografia pamięci (Moskwa) – kalendarz na 2011 rok

 

Stowarzyszenie „Memoriał” wydało kalendarz na 2011 rok z fotografiami moskiewskich domów, których mieszkańcy zostali niewinnie zamordowani w latach 1937-39. Miejsca te milcząco przechowują pamięć o tysiącach represjonowanych. Fotografiom towarzyszą fragmenty wspomnień „wrogów narodu”.
Artykuł pochodzi z portalu „Uroki istorii”.

16–03–2019 Stowarzyszenie Memoriał, tłumaczenie: Kamila Laśkiewicz
Artykuł

Wikipedia – narzędzie edukacji historycznej

 

Mimo wielu wad, które zresztą nieobce są każdej encyklopedii (skrótowość, ogólne ujęcie poruszanej w hasłach tematyki) – Wikipedia może być efektywnym narzędziem edukacji historycznej.

Marcin Wilkowski